Chương 9

Nghiệp dĩ

Tôi đã lớn khôn trưởng thành nhưng vẫn chưa giúp được gì cho gia đình. Trước sau gì tôi vẫn chỉ là một tên ăn hại! Số phận đẩy đưa tôi lại trở về với cái nghiệp dĩ của mẹ là dạy học, mặc dù tôi chả thích tí nào, thành thực mà nói. Tôi không sợ nghèo nhưng bước chân vào nghề này, tôi sẽ chẳng bao giờ có cơ hội giúp đỡ gia đình. Tôi đã bỏ trường Sư Phạm hết một lần rồi. Gần một năm trời cứ sáng xách xe đi tối đạp xe về. Lang thang ngoài đường phố, giữa trời đất mênh mông, nhưng chẳng có nghề nào vừa cho tôi, nói cho đúng là chẳng có nơi nào chịu nhận tôi! Sau mẹ biết, mẹ la tôi thì ít nhưng mẹ buồn nhiều. Lòng mẹ thương con tránh sao khỏi xót xa.

Dường như số phận của tôi ông trời đã định sẵn, mình muốn cũng không được, mình trốn chạy cũng không thoát. Hơn nữa tôi cũng đã lớn cần phải tự lập, không lẽ ở nhà với mẹ hoài, biết ngày nào khôn? Tôi trở lại trường Sư Phạm học thêm một khoảng thời gian nữa. Ngày ra trường, không như một số người thích ở gần nhà, sẵn có tính phiêu lưu, tôi chọn dạy học ở một làng chài lưới xa thành phố. Người dân Phước Tỉnh hiền hòa chất phác, đa số sống bằng nghề đánh cá và một ít làm ruộng rẫy.

Ngày đầu tiên nhận trường lớp, tôi bỡ ngỡ không ít. Có những đứa học trò chỉ thua tôi vài tuổi. Thật là ngượng ngùng cho một anh thầy giáo trẻ như tôi ở thành phố xuống dạy làm thầy người ta. Tưởng tượng đi hồi đó tôi mới tuổi đôi mươi. Cái tuổi đời còn non nớt của một đứa học sinh vừa ra khỏi trung học. Học sinh lớn nhất của tôi học lớp Chín mấy em lớn cũng xấp xỉ tuổi tôi, vì ở dưới quê học sinh thường đi học trễ vài ba năm. Đứng trên bục giảng, dù đã chuẩn bị tinh thần tôi vẫn thấy khớp. Tôi cố gắng lấy bình tĩnh tự tin, những năm tháng sinh hoạt Scout đã tập cho tôi tánh dạn dĩ trước đám đông. Dù sao trong những ngày đầu tụi học sinh vẫn thích quậy phá chúng tôi, đám giáo viên trẻ mới ra trường. Tôi “được” hay gọi là “bị” phân công làm chủ nhiệm lớp Chín, đây là một lớp mà chẳng thầy cô nào thèm nhận, vì đa số là những em học sinh lười biếng và khó dạy nhất trường. Đành chịu vậy biết làm sao?

Đã qua gần một tháng tôi tạm làm quen với nếp sinh hoạt mới. Một hôm cô Duyên cùng trường Sư Phạm với tôi ở Sài Gòn xuống, trong văn phòng hiệu trưởng, Duyên đang ngồi khóc rấm rức. Mới sáng nay như thường lệ cô kêu lên trả bài, Duyên bị mấy thằng học sinh của tôi chủ nhiệm, chúng chọc phá cô giáo nói rằng: "Em ơi! Bữa nay anh không thuộc bài!"

Trời ơi! Học trò ơi là học trò! Hỗn láo đến thế sao? Xấc xược đến thế sao? Tôi không thể tưởng tượng nổi! Người ta bảo nhất quỷ nhì ma thứ ba học trò quả là đúng! Nhớ lại thời Trung học tôi cũng ưa phá mấy cô giáo trẻ. Nhưng chúng tôi chưa bao giờ có những hành vi và lời nói vô giáo dục đến thế. Chuyện thật không bình thường!

Duyên nhất định không chịu dạy học nữa. Mặc dù bác Hiền, ông hiệu trường già đã năn nỉ hết lời. Tội nghiệp cho bác Hiền, suốt ba mươi năm tận tụy trong ngành giáo dục, nay đã sắp về hưu, nên bác không muốn có chuyện gì xảy ra. Tuy nhiên bác thông cảm và thương chúng tôi như con. Bác nói với Duyên nửa như an ủi nửa như năn nỉ:

- Thôi! Cô đừng giận để tôi bắt tụi nó lên xin lỗi cô. Sẽ phạt nặng chúng nó. Nhưng nếu cô bỏ lớp thì không được, tôi sẽ khó ăn nói với Phòng Giáo Dục.

Cô Duyên hình như vẫn còn giận thằng học trò, nên lời bác Hiền chỉ như gió thoảng qua tai. Tôi ngồi làm thinh nghe "hai cha con" họ đang thương lượng với nhau. Sau cùng cô Duyên nhất định xin bác Hiền ngày mai sẽ về Sài Gòn nghỉ một thời gian! Lâu lâu cô lại rút khăn tay ra chậm nước mắt. Bác Hiền cho rằng tuổi trẻ như chúng tôi thiếu tính nhẫn nại, sức chịu đựng, nhưng dù sao cũng là nóng nảy nhất thời. Phần tôi, tôi sợ cảnh nhìn thấy đàn bà khóc lắm. Trong phòng họp chỉ có ba người, mỗi người đeo đuổi một ý nghĩ riêng. Trời đã xế trưa sau cùng bác dắt xe đạp ra cổng trường:

- Thôi tôi về anh Hùng, kẻo chút nữa gió biển thổi ngang, đạp xe hai mươi cây số về nhà muốn hụt hơi, tội cho cái thân già này.

Tháng Mười, mùa biển động, trời đang giữa trưa mà gió biển lồng lộng thổi, cát bay rát cả mặt. Sửa lại cái nón trên đầu bác Hiền phân trần:

- Chỉ còn hai năm nữa thôi, tôi muốn yên mà cũng chưa yên được.

Nhìn hàng cây nghiêng ngả trước sân trường, bác chỉ cho tôi thấy:

- Anh thấy đó, như cây muốn lặng mà gió chẳng muốn ngừng.

Tôi thấy bác tội nghiệp quá, bèn vờ đưa đẩy một câu:

- Bác yên chí đi, cháu nghĩ cô ấy làm bộ nhõng nhẽo với bác thôi.
- Ý! Không đâu! Coi bộ cô Duyên làm thiệt, cô bỏ tuốt về Sài Gòn là mệt tôi với anh đó nghe.

Ngừng một chút như để tôi thấm thía câu nói. Bác Hiền nhìn tôi ái ngại:

- Anh đã có mười lăm tiết đây rồi, anh bao dàn nổi sao? Năm ngoái đã có một cô bỏ dạy rồi đó.

Tôi nghĩ bác nói có lý lắm. Cũng như tôi, cô Duyên còn trẻ mới ra truờng, sống xa gia đình nhớ nhà buồn nát ruột nhất là những hôm trời mưa gió, lại bị mấy thằng học trò chọc ghẹo tức đến điên người, chắc Duyên khó chống nổi.

- Vậy để cháu ráng năn nỉ cô Duyên phụ với bác.
- Ừ, dẫu sao anh cũng cùng trường với cô Duyên, tuổi trẻ với nhau dễ thông cảm hơn. Anh ráng giúp tôi đi nghe, được không anh Hùng?
- Dạ, được bác!

Trong câu hỏi của bác đã có sẵn câu trả lời. Tôi dù muốn hay không cũng phải gật đầu nhận lệnh, nói cho vui vẻ một chút đó là nhận lời. Bác nói đúng, cô Duyên giận dỗi mà làm thiệt bỏ về là tôi phải ôm những giờ dạy của cô. Hơn nữa, dù sao tôi cũng muốn chia xẻ với bác một ít trách nhiệm về chuyện này vì đây là học sinh của lớp tôi chủ nhiệm gây ra. Nhất định tôi phải cố hết sức thuyết phục và năn nỉ Duyên, mong cô lấy lại tinh thần. Nhưng hoàn cảnh tôi có khá gì hơn Duyên, tôi cũng đang bị tụi học trò tinh quái đang chọc phá tơi bời.

Chúng tôi học chung trường Sư Phạm với nhau nên coi nhau như bạn thân. Buổi tối ăn vội chén cơm ở nhà bà Năm, tôi liền ghé sang khu nhà tập thể của mấy cô giáo. Tôi gõ cưa bước vào, Duyên trên tay còn cầm cuốn truyện đọc dở dang, kéo ghế mời tôi ngồi, rồi bước vào phòng trong một lát.

Còn một mình tôi đưa mắt nhìn thoáng qua căn phòng của Duyên. Phòng nhỏ nhưng gọn gàng ngăn nắp, thật đúng là con gái mà! Phòng được ngăn ra làm đôi, một nửa làm phòng khách, một nửa làm phòng ngủ. Phòng khách chỉ có một cái bàn viết của cô được kê sát ngay dưới cửa sổ, trên bàn một chậu hoa cúc vàng, chắc của học trò đem tặng. Hai cái ghế dựa một để dưới bàn viết và chiếc kia để sát tường. Cạnh bàn là một kệ sách nho nhỏ, một ít sách vở xếp ngăn nắp. Sát đầu kệ sách, căng sợi dây thả một tấm màn màu xanh nhạt thanh nhã để ngăn ra phòng ngủ. Nhà nhỏ nhưng ấm cúng sạch sẽ gọn gàng. Không như căn nhà của tôi nó bừa bãi như… cái chuồng heo! Sách giáo khoa, sách truyện, báo chí quăng lộn xộn trên bàn trên giường dưới đất. Tôi có thói quen hay đọc sách truyện trước khi đi ngủ nên trên giường tôi lúc nào cũng để sẵn năm ba cuốn. Quần áo giày dép cũng mỗi nơi mỗi cái. Dĩ nhiên là chăn gối mùng mền tôi cứ để nguyên như vậy không bao giờ chịu gấp lại. Và tật xấu của tôi là lười, ít khi nào chịu dọn dẹp. Mỗi lần lũ học trò đến chơi là chúng nó phải bảo nhau thu xếp gọn gàng lại cho ông thầy. Duyên trở ra với ly nước lọc trên tay, cô đặt lên bàn mời tôi:

- Anh Hùng, tối nay không đi uống cà phê hả?
- Uống mãi cũng chán, tối nay ghé thăm Duyên thôi. A! Thế nào, Duyên ở đây đã quen chưa?
- Không quen thì cũng phải quen, nhưng còn nhiều chuyện lu bu quá. Con gái mà anh, cần nhiều thứ lỉnh kỉnh lắm, không thoải mái được như mấy anh.

Duyên nhún vai khẽ rùng mình. Gió biển thổi vào hơi lạnh. Tôi đứng dậy giúp Duyên khép lại cánh cửa sổ nơi bàn viết. Sẵn tôi đưa mắt đảo một vòng:

- Đây cũng khá chứ, nhà cửa khang trang sạch sẽ, có điện có nước đâu thua gì ở thành phố.
- Biết vậy, nhưng nhớ nhà quá hà, buổi tối chẳng dám đi đâu. Làm con trai như mấy anh thật là sướng.
- He he, thật không? Cô giáo mới sướng, được mấy thầy giáo ở đây phụ giúp dọn nhà. Còn tôi có con ma nào đến giúp đâu?
- Duyên ngại lắm nhưng mấy thầy cứ lăng xăng dọn dẹp.
- Mấy thầy cũng tốt đấy chứ hả, đến đón chào cô giáo thành phố mà.
- Thiệt ra, các em học trò nhờ tụi nó giúp Duyên được nhiều chuyện hơn.
- Học trò của Duyên ngoan qua hén. Số cô thiệt là đẻ bọc điều đó, sướng chưa?

Nhắc đến học trò làm Duyên nhớ, tôi chuyển hỏi sang, mặt cô xìu xuống:

- Thiệt là dễ giận quá anh Hùng à, mấy thằng học trò của anh.
- Duyên để tâm mấy thằng ngổ ngáo ấy làm gì. Thay mặt chúng nó tôi xin lỗi cô trước nha.
- Anh có lỗi gì đâu?
- Có chứ, con dại cái mang mà.
- Hi hi! Coi anh kìa.

Để chia xẻ nỗi đau với cô giáo mới, tôi phang liền một câu:

- Duyên à! tôi cũng bị tụi con gái và mấy thằng trời đánh ấy chọc phá tơi bời. Có khá gì hơn cô đâu.

Chắc vẫn còn bực mình chuyện hồi sáng, nhưng thấy tôi cũng bị nạn bầm dập thương đau như cô, nên Duyên bớt giận và hỏi lại:

- Vậy hả? Duyên tưởng có mình bị phá. Thiệt là một lũ mất dạy, học trò quỷ sứ gì đâu.
- He he, xin cô bớt giận. Thằng nào chọc cô tôi sẽ phạt tụi nó.
- Anh phạt bằng cách nào?
- Thì bắt nó đến xin lỗi cô và viết bản tự kiểm.

Tôi biết mình không thể dùng uy quyền để khuất phục tụi nó, với bọn trẻ này phải dùng một cách khác. Như đoán được ý tôi, Duyên nói liền:

- Hm, tự kiểm, viết đến chục lần thì cũng vậy thôi. Coi bộ anh làm được sao?
- Được mà!
- Cách chi đây? Anh nghĩ coi, học trò gì mất dạy quá đáng.
- Đâu đến nỗi tệ như thế Duyên à, mình chưa thử hết mà.

Thoảng một chút buồn, cô đưa tay ngắt cánh hoa cúc vàng bâng quơ tỉa vài chiếc lá úa.

- Chắc Duyên bỏ nghề dạy học quá. Về nhà phụ với má buôn bán cũng sống qua ngày.
- Hê, sao vậy? Trò chơi mới bắt đầu thôi, chưa gì cô đã tính chuyện bỏ cuộc.

Khích Duyên một chút, coi bộ không xong tôi liền xoa dịu Duyên bằng ý nghĩ thoáng qua trong đầu, tôi nói liền một hơi:

- Mấy đứa học trò lớn chúng đâu muốn đến trường. Học vẫn không phải là con đường cho chúng đi. Hết năm nay chúng sẽ rời trường lớp. Con trai làm nghề biển để kiếm tiền, con gái ở nhà phụ giúp cha mẹ. Chúng phá không phải vì ghét mình, chúng chỉ muốn chứng tỏ cũng đang trở thành người lớn thôi! Hiểu như vậy sẽ thấy vơi bớt những muộn phiền của nghề dạy học. Cô bỏ dạy, nghĩa là cô thua cuộc, chúng càng làm tới hơn.

Tôi cố tình khích động vào cái tâm lý và tự ái của Duyên. Duyên vẫn im lặng nghe, tôi hào hứng tiếp:

- Duyên đã coi Thép Đã Tôi Thế Đấy của Tolstoi chưa?
- Xem rồi anh, hồi ở trong trường.
- Thấy thế nào?
- Cũng hay hay.
- Ừ, thì thép đã tôi thế đấy!
- Rồi sao nữa? Anh nói chuyện khó hiểu quá!
- Ha, ha! Thì Duyên cứ vờ coi như mình không thèm chấp đi. Sau đó tìm cách sao cho chúng thích mình. Khi chúng thích mình, có nói gì mà chúng chẳng nghe!

Không trả lời ngay, Duyên đứng dậy rót nước thêm vào chậu hoa cúc. Mấy hôm nay biển động trời nổi gió. Hai cánh cửa đã khép nhưng giờ vẫn lùa qua khe cửa lọt vào thoáng mát lạnh, khiến Duyên rùng mình giọng cô chùng xuống:

- Nhưng mà khó quá anh à!

Như thấy lời khuyên của mình có hiệu quả, tôi tiếp:

- Duyên à, không gì đâu. Chuyện gì khó đến đâu cũng đều có cách giải quyết.
- Anh thì nhiều tài quá mà.
- Tôi có tài cán chi đâu, học thì dốt, làm thì lười.
- Trong trường ai không biết anh làm trưởng ban văn nghệ?
- Làm cái đó cho vui thôi, đàn hát thì ăn cái giải gì chứ?
- Ít nhất cũng làm bọn trẻ để ưa chuộng, còn hơn Duyên chẳng có tài gì?
- Duyên có chứ, ai cũng có mà, chỉ là chưa đem ra xài.
- Anh nói đó là cái gì hả?
- Là tấm lòng!
- Tấm lòng à?
- Đúng, hãy dùng tấm lòng của cô!
- Vậy hả? Để Duyên thử xem.
- Ừ, cứ thử nghe tôi một lần đi. Cô thâu phục bọn trẻ này không khó đâu.
- Để coi sao đã. Cùng lắm thì Duyên xin nghỉ dạy về Sài Gòn.

Tôi nhại theo lời bài hát Đừng Bỏ Em Một Mình của Phạm Duy.

- Đừng bỏ tui một mình, trời lạnh lắm, trời lạnh quá, sao đành!

Duyên bật cười:

- Anh này, lúc nào cũng đùa giỡn được!

Thấy không khí đã bớt căng thẳng tôi hỏi liền:

- Duyên à!
- Gì vậy anh Hùng?
- Đưa đơn xin nghỉ đây, cho tôi xin lại.
- Duyên chưa viết.
- Thiệt không?
- Thiệt mà, nếu anh không sang đây có lẽ đêm nay Duyên viết đơn, sáng ngày mai đưa bác Hiền rồi thu dọn đồ về Sài Gòn luôn.

Tôi giật mình vì không ngờ cô Duyên này trông liễu yếu mảnh mai thế mà khi quyết định lẹ làng dứt khoát còn hơn con trai.

- Vậy hả? Tôi có sức thuyết phục mạnh đến thế sao?

Duyên mỉm cười:

- Có thể tạm coi là như vậy!

Chợt nhớ ngày mai mình có giờ dạy sớm, tôi đứng lên tỏ ý muốn ra về. Vừa bước ra đến cửa, Duyên gọi giật lại, trên môi cô vẫn nở nụ cười hóm hỉnh:

- Anh Hùng nè...
- Gì nữa đây? Cô lại đổi ý là tôi chết chắc!
- À không, anh đọc cuốn Ngựa Chứng Trong Sân Trường chưa?

Bị hỏi bất chợt, tôi như một thằng ngố thành thật trả lời:

- Hm, a…, nghe nói nhưng chưa đọc.
- Vậy mà đòi trị... "ngựa chứng"? Hay dữ ha?

Mắt Duyên trợn tròn, chùn mũi lại có ý cười tôi. Suốt nảy giờ Duyên mới vui được chút ít. Bỗng Duyên xoay mình, nhìn dáo dác như muốn tìm kiếm gì đó. Tôi đang định hỏi trong khi Duyên miệng lầm bầm:

- Mới đây mà, sao mất tiêu rồi?
- Duyên tìm gì vậy?
- À! Không.

Tôi đoán là Duyên muốn tìm cuốn truyện mà cô đang đọc dở dang khi tôi mới bước vào. Tôi đưa mắt tìm phụ với Duyên. Chợt nhìn thấy bìa cuốn truyện ló ra dưới đùi cô. Thì ra lúc nảy ra khép cửa sổ khi trở về cô đã vô tình ngồi đè lên nó. Tôi liếc mắt ra dấu cho Duyên hay. Cô khẽ nghiêng đầu, nhóm người lên rút cuốn truyện ra ngay. Duyên hỏi ngượng ngùng, vuốt nhẹ mái tóc. Trông Duyên quả thật là quá duyên dáng. Cầm cuốn truyện trên tay Duyên di di trước mặt tôi:

- Đây nè, Ngựa Chứng Trong Sân Trường, truyện mới đem xuống từ Sài Gòn, còn nóng hổi! Có muốn xem không?

Tôi pha trò, chọc Duyên:

- Ha, ha! Đương nhiên là muốn! Vì còn... "nóng hổi à!"
- Không được, tối nay đọc xong, sáng mai Duyên đem đến trường cho mượn.
- Ngày mai, đến mai thì hết nóng hổi rồi! He, he…

Chợt hiểu ra câu nói và cái cười tinh quái của tôi, Duyên co tay đấm vào lưng tôi một cái nhẹ và cười.

- Cái anh này, phá như quỷ. Thiệt là, thầy nào trò nấy!
- A ha! Đau!

Hai đứa chúng tôi cũng cười, tuổi trẻ thật dễ thông cảm. Trong những ngày tháng cùng dạy chung dưới mái trường Phước Tỉnh, Duyên là một trong những người bạn tốt đã khuyến khích và giúp tôi rất nhiều. Đêm ấy tôi về nhà ngủ một giấc thật ngon, để lấy sức nghĩ kế đối phó với đám học trò "quỷ sứ" của tôi.

Thật vậy, chẳng còn cách nào hơn, tôi đành dùng tấm lòng tôi để mà thâu phục đám học trò tinh quái này. Hôm sau tôi đứng trên bục giảng, như đã có chủ tâm trước, tôi dành nguyên một tiết để nói chuyện mà không dạy học gì cả:

- Tôi biết trong số các em ở dưới đây có nhiều em không thua tôi nhiều lắm đâu, chỉ vài tuổi là cùng. Đúng! Chỉ vài năm trước tôi cũng thường phá phách thầy cô. Bây giờ nghĩ lại tôi thấy hối hận. Mai đây có thể các em cũng sẽ đứng ở chỗ của tôi ngày hôm nay.

Cầm đầu đám quậy phá vẫn là những em lớn. Chỉ cần khích tụi này là xong. Sau câu mở đầu, tôi tiếp:

- Dĩ nhiên tôi yêu nghề nên hôm nay tôi mới có mặt ở đây. Tôi đến đây để giảng dạy. Các em đến đây để học tập.

Tôi đang nói một điều không thực sự với lòng mình, lúc ấy tôi chả yêu nghề này tí nào. Học sinh vẫn đang lắng nghe, tôi tiếp:

- Lớp học phải có cái trật tự của nó, phải không? Một số các em đã gây lỗi lầm. Ai cũng có thể lầm lỗi, quan trọng là biết sửa đổi. Tôi không muốn phạt nặng các em, vì tôi biết làm thế chúng ta càng dễ hiểu lầm nhau hơn.

Đánh trúng tâm lý, cả lớp nhìn sang bọn quậy phá bằng con mặt không mấy thiện cảm, chúng đang muốn về phe của tôi. Để lấy lòng chúng tôi vuốt thêm.

- Thật ra, tôi cũng muốn biết nhiều hơn về những suy nghĩ của các em đối với chúng tôi? Có được không?

Câu nói ngọt ngào bao giờ cũng làm cho người ta cảm thấy dễ chịu. Mặc dù trong lúc đó tôi giận bọn trẻ "quỷ sứ" này lắm. Hai chữ nhịn nhục đã thắng cái cảm tính nóng nảy của tôi. Ít nhất vào lúc này, tôi muốn thử xem mình có thể nhịn chúng được đến chừng nào. Tôi muốn cho chúng biết tôi không dễ bị ăn hiếp, và tôi cũng không đến nỗi khó ưa như chúng tưởng tượng.

- Thế nào các em? Chúng ta có thể cùng với nhau làm việc vui vẻ chứ? Ngoài giờ học, buổi chiều tôi thường ở nhà, rất mong các em đến chơi. Chúng ta sẽ nói chuyện với nhau nhiều hơn. Vậy đi nhé!

Chuông đổ báo tiết học của tôi đã hết, bữa đó tôi chẳng dạy được gì cả. Theo quy định như vậy là tôi đã phạm nội quy, nhưng tôi biết là không sao, vì Bác Hiền cũng muốn tôi thâu phục cái đám học trò hỗn loạn này mà.